Inhoudsopgave

    Stuntshows

    Samengevat

    Het tragische ongeval met een monstertruck tijdens een stuntshow in Haaksbergen in 2014 heeft veel losgemaakt in Nederland. Naar blijkt zijn de (vuist)regels die hiervoor zijn, niet of niet goed toegepast. 

    De resultaten van dat onderzoek zullen voer zijn voor de discussie over aansprakelijkheden. In deze uitwerking staan de feiten centraal over hoe goed omgegaan moet worden met een evenement. Hiermee kan hopelijk de kans op een nieuw ongeval worden beperkt. 

    Onder een stunshow wordt hier verstaan: een activiteit in de buitenlucht waarbij stunts worden uitgevoerd met voertuigen (personenauto's, vrachtauto's, motoren en eventueel zelfgebouwde voertuigen). Dit betreft voertuigen die veelal niet beschikken over een kenteken.  

    Het blijkt dat gemeenten nogal verschillende methoden gebruiken om het risico van een evenement te bepalen. Hiervoor is echter wel een landelijke methode beschikbaar om het risico systematische en rationeel vast te stellen.

    Uit piëteit met de slachtoffers in Haaksbergen, kan bij dit onderwerp niet worden geadverteerd. Om dezelfde reden: geen grappig bedoelde teksten, foto's of filmpjes. De wetgeving voor een stuntshow is hetzelfde als voor elk andere evenement. De gemeenten kunnen in hun APV regelen welke definities voor het risiconiveau gehanteerd moeten worden. Landelijk is hiervoor de Handleiding Evenementveiligheid (afgekort tot HEV) opgesteld. zie verder 'wetgeving'. 

    Wetgeving

    In een inrichting

    Als het een stuntshow betreft binnen een inrichting, dan zal de vergunning op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht van de inrichting maatgevend zijn. De activiteit moet binnen de regels van deze vergunning passen. 

    Hieronder gaat het over activiteiten buiten een inrichting. Daarmee heeft zo'n stuntshow buiten, een hoge mate van een eenmalig karakter. Ook al komt de stuntshow bijvoorbeeld elk jaar om de show te verzorgen.

    Definitie van een evenement

    Een evenement wordt in de model-APV uit 2012 van de VNG omschreven als 'elke voor publiek toegankelijke verrichting van vermaak’. De Veiligheidsregio Utrecht maakt deze omschrijving nog specifieker met de volgende omschrijving:

    • Het moet een publiek toegankelijke gebeurtenis zijn.
    • Welke een tijdelijk en incidenteel karakter heeft.
    • Welke plaatsvindt op een vooraf bekende, afgebakende locatie.
    • Waarvoor de betrokken gemeente op grond van de APV (Algemene Plaatselijke Verordening) een evenementenvergunning heeft verleend.
    • Of plaatsvindt in een inrichting, waarop een milieuvergunning rust, op grond van artikel 8:1 van de Wet milieubeheer, en deze vergunning het organiseren van evenementen toelaat.

    Een normaal georganiseerde stuntshow voldoet aan deze voorwaarden. De 'APV van Rotterdam' (2012) geeft de volgende omschrijving van evenementen: 

    Gemeentewet

    De burgemeester is op grond van de artikelen 172 en 174 lid 1 en 2 van de Gemeentewet belast met het handhaven van de openbare orde. Tevens geeft de Gemeentewet de burgmeester noodbevoegdheden in de artikelen 172, 175, 176 en 176a.

    Zie ook het 'Zakboek Openbare orde en veiligheid' (2010, Nederlands Genootschap van Burgemeesters).

    Gemeentelijke verordening/APV

    De gemeente (i.c. de gemeenteraad) kan op grond van artikel 147 van de Gemeentewet plaatselijke regels maken aangaande evenementen in de vorm van een gemeentelijke verordening. Dit wordt ook wel een 'Algemene plaatselijke verordening' of APV genoemd.

    In de Gemeentelijke verordening (de APV) moet staan beschreven hoe de risico's van een evenement worden beoordeeld. De gemeente moet dus zelf aangeven hóe het risico wordt bepaald. Hieronder staat het voorbeeld zoals dat is opgenomen in de APV van Rotterdam' (2012).

    In de APV van de gemeente Haaksbergen, die rechtsgeldig was tijdens de gewraakte stuntshow, stond het volgende:

    Artikel 2:25 Evenement

    1. Het is verboden zonder vergunning van de burgemeester een evenement te organiseren.

    2. Geen vergunning is vereist voor een klein evenement, indien:

    • het aantal aanwezigen niet meer bedraagt dan 100 personen;
    • het evenement tussen 08.00 uur en 00.00 uur plaats vindt;
    • geen muziek ten gehore wordt gebracht voor 08.00 uur of na 00.00 uur;
    • het evenement niet plaatsvindt op de rijbaan, (brom)fietspad of parkeerplaats of anderszins een belemmering vormt voor het verkeer en de hulpdiensten;
    • slechts kleine objecten worden geplaatst met een oppervlakte van minder dan 60 m2 per object;
    • er een organisator is;
    • de organisator binnen twee weken voorafgaand aan het evenement daarvan melding heeft gedaan aan de burgemeester.

    3. De burgemeester kan binnen 7 dagen na ontvangst van de melding besluiten het organiseren van een evenement als bedoeld in het tweede lid te verbieden, indien daardoor de openbare orde, de openbare veiligheid, de volksgezondheid of het milieu in gevaar komt.

    4. Het verbod van het eerste lid geldt niet voor een wedstrijd op of aan de weg, voorzover in het geregeld onderwerp wordt voorzien door artikel 10 juncto 148, van de Wegenverkeerswet 1994.

    De gemeente Groningen hanteert in 'Feesten in balans II' (2010) de volgende tabel voor de risico's.

    Met deze tabel van de gemeente Groningen is voor de lezer direct duidelijk welke procedure geldt en welke eventuele leges hier aan verbonden zijn. 

    Verschillen in risicobeoordeling

    Opvallend is dat er aanzienlijke verschillen zijn in hoe door gemeenten het risico wordt bepaald. Hier is geen rationele verklaring voor. Hieronder komt de Handleiding Evenementveiligheid (afgekort tot HEV) aan de orde. Hiermee wordt op systematische en rationele wijze het risico bepaald.

    Landelijk uniform

    Om de risicobeoordeling landelijk uniform en rationeel en systematisch te doen, kan hiervoor het beste worden aangesloten bij de systematiek in de Handleiding Evenementveiligheid (afgekort tot HEV), en wel de volgende delen daarvan:

    Zie verder 'Ontwerp'

    Het risico bepaalt of voor een evenement een melding moet worden ingediend bij de gemeente, of een vergunning moet worden aangevraagd. In de APV wordt geregeld voor welke gevallen bij de gemeente voor een evenement een vergunning wordt aangevraagd en wanneer een melding voldoende is.

    De Veiligheidsregio Utrecht geeft er informatie het volgende checklistje om te bepalen of er een vergunning nodig is voor een evenement:

    • Is er sprake van een Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van uw gemeente?
      • Ja: Evenementvergunning vereist op basis van APV
      • Nee: Ga naar de volgende vraag   
    • Is één van de volgende gegevens van toepassing?
      • Er zullen meer dan 50 personen tegelijk aanwezig zijn. 
      • Er zullen bedrijfsmatig, in de regeling bouwbesluit 2003 bedoelde, stoffen worden opgeslagen. 
      • Er zal aan meer dan 10 personen bedrijfsmatig of in het kader van verzorging nachtverblijf worden verschaft. 
      • Meer dan tien personen jonger dan twaalf jaar, of meer dan tien mensen met een lichamelijke en/of geestelijke beperking. ​
    • ​Nee: Standaardeisen uit bouwverordening en brandbeveiligingsverordening zijn van toepassing.
    • Ja: Ga naar de volgende vraag​ 
    • Is er sprake van een bouwwerk volgens de Woningwet?
      • Ja: Gebruiksvergunning vereist op basis van Bouwverordening
      • Nee: Ga naar de volgende vraag
    • Is er sprake van een inrichting volgens de Brandveiligheidsverordening van uw gemeente? 
      • Ja: Gebruiksvergunning vereist op basis van Brandveiligheidsverordening.

    Van elk evenement moet het risico worden bepaald conform de gemeentelijke verordening/APV. Elke gemeente heeft zelf de vrijheid om te bepalen hóe het risico wordt beoordeeld.

    Evenementenvergunning

    Voor een activiteit op een voor het publiek toegankelijke plaats, is een evenementenvergunning vereist c.q. een melding van een evenement aan de gemeente. Als voorbeeld is hier de aanvraag evenementvergunning van september 2014 voor de stuntshow te Haaksbergen opgenomen. Dit is overigens een weinig gelukkige aanvraag. Maar het is nu wel de bekendste aanvraag van Nederland. 

    De gemeente is conform de Algemene wet bestuursrecht verplicht om deze aanvraag conform deze wet af te handelen. Een evenementenvergunning wordt verleend door de gemeente. 

    Wet veiligheidsregio's

    Naar aanleiding van rampen zoals de vuurwerkramp in 2000, Nieuwjaarsbrand in Volendam in 2001 en de MKZ-crisis in 2003, terreurdreiging, et cetera is een discussie ontstaan over hoe hulpverlening moet functioneren. Het resultaat is de oprichting van veiligheidsregio's. De Wet veiligheidsregio's heeft dat mogelijk gemaakt. De brochure 'Wet veiligheidsregio's' (Ministerie Veiligheid en Justitie, 2013) geeft een nadere toelichting. De kaart laat zien welke veiligheidsregio's er in Nederland zijn.

    Bron: Wikipedia

    Voor evenementen met hoge risico's (B en C), is de gemeente verplicht af te stemmen met de veiligheidsregio. De betreffende veiligheidsregio maakt risicoinschattingen van evenementen. De Veiligheidsregio kan over het evenement een integraal advies geven. 

    Hiertoe werden (en worden) verschillende criteria gebruikt. Inmiddels is er een landelijke handreiking opgesteld: de HEV. Die handreiking beoogt uniformering in de risicobeoordeling. De handreiking bestaat uit de volgende onderdelen:

    Tijdige aanvraag

    Een evenementvergunning moet tijdig aangevraagd worden bij de gemeente. De gemeente moet de normale procedure volgen voor de afhandeling hiervan. Daartoe behoort ook de mogelijkheid van bezwaar kunnen maken. In een voorbeeld van een circus. Hierover heeft de Rechtbank een uitspraak gedaan (zie: ECLI:NL:RBOBR:2014:6521). De inhoudsindicatie is als volgt:

    "Spoed-voorlopige voorziening. Vergunningaanvraag van Circus Belly Wien ingediend twee dagen voordat eerste voorstelling zou plaatsvinden, terwijl het beleid van de gemeente Bergeijk voorschrijft dat een aanvraag minimaal acht weken tevoren dient te worden gedaan. Burgemeester mocht de aanvraag afwijzen, nu op een dergelijk korte termijn tussen de aanvraag en het evenement niet goed kan worden beoordeeld of de veiligheid kan worden gewaarborgd. Burgemeester mocht ook het belang van de bezwaarmogelijkheden van eventuele belanghebbenden (omwonenden) meewegen in zijn beslissing. De burgemeester was bevoegd om het circus onder bestuursdwang te gelasten de voorstellingen te verbieden en de circustent af te breken."

    In het geval van een niet-tijdige vergunningaanvraag voor een stuntshow, kan dezelfde gedachtenlijn gevolg worden. Saillant is dat in de bovenstaande gerechtelijke uitspraak het punt veiligheid als belangrijk wordt beoordeeld.

    Aansprakelijk en verzekering

    De organisatie van de stuntshow is aansprakelijk voor de eventuele gevolgen. Denk daarbij aan de gevolgen van het ongeluk in Haaksbergen. De organisatie zal normaal gesproken hier een verzekering voor afsluiten. Zo is men tot het verzekerde bedrag verzekerd voor de gevolgen. Daarbij geldt, net als voor elke verzekering, dat de verzekerde daarbij zijn best doet om gevolgen uit te sluiten. Denk aan: in bezit van de vereiste papieren zoals een rijbewijs, uitgerust zijn, niet onder invloed van drugs, goed functionerend en goed onderhouden voertuig, et cetera.

    Indien de organisatie niet verzekerd is, dan is men persoonlijk aansprakelijk voor de gevolgen.

    Overige wetgeving

    Hierboven staat de wetgeving opgesomd om een stuntshow mogelijk te maken. Tevens moet rekening worden gehouden met wetgeving die een dergelijke show onmogelijk kan maken. 

    Wet ruimtelijke ordening (Wro)

    De Wro verplicht gemeenten om een bestemmingsplan op te stellen. Een stuntshow moet, ook als eenmalige activiteit, plaatsvinden op een locatie die het toestaat (c.q. niet verbiedt) om een dergelijk evenement te organiseren. Zo lijkt een stuntshow in een stiltegebied niet logisch. 

    Wet bodembescherming

    Bij een stuntshow wordt gewerkt met voertuigen en soms met sloop-auto's. Artikel 13 van de Wet bodembescherming verplicht de mogelijke veroorzaker van bodemverontreiniging om alle maatregelen te nemen verontreiniging te voorkomen, te beperken of ongedaan te maken. Daarbij verdienen de vloeistoffen (olie, remvloeistof, accuzuur, koelvloeistof, benzine, diesel) in de voertuigen alle aandacht.

    Wet milieubeheer

    De Wet milieubeheer beschermt het milieu. Als er een grote kans is op vervuiling van het milieu (emissies naar de lucht, emissies naar het oppervlaktewater, geluid, stof), dan kan op grond van artikel 1.1a (de zorgplicht) van de Wet milieubeheer gevraagd (of beter: geëist) worden dat er maatregelen genomen worden. De maatregel kan in extremo inhouden dat het evenement geen doorgang vindt. 

    Als de gemeente een 'geluidhinderverordening' heeft, dan moet de geluidhinder hieraan getoetst worden. Dan is de gemeente bevoegd gezag voor de aspecten in deze verordening. 

    Flora- en faunawet

    De Flora- en faunawet kan het onmogelijk maken om een stuntshow uit te voeren. Hierbij moet men denken aan het broedseizoen en aan de bescherming van kwetsbare soorten en planten. 

    Wegenverkeerswet

    Als er voertuigen meedoen aan het evenement, dan moeten ze voldoen aan de eisen van de Wegverkeerswet. Ze bevinden zich immers op de openbare weg. 

    Echter, veelal hebben deze voertuigen geen kenteken. De wet maakt het mogelijk om wegen (tijdelijk) gesloten te verklaren. Dan dient de wegbeheerder (veelal de gemeente) een tijdelijk verkeersbesluit te nemen op grond artikel 18 van de Wegverkeerswet. Het verkeersbesluit is een besluit conform artikel 1.3 van de Algemene wet bestuursrecht. Het besluit wordt gepubliceerd in de Staatscourant. Conform artikel 7.1 van de Algemene wet bestuursrecht kunnen belanghebbenden bezwaar maken tegen het verkeersbesluit. Het bezwaarschrift dient, als de gemeente bevoegd gezag is, te worden ingediend bij het College van Burgemeester en Wethouders. De termijn van bezwaar is zes weken. 

    Met het verkeersbesluit wordt een deel van de openbare weg gesloten verklaard. Hiertoe wordt het bord C1 uit het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 geplaatst. Daarmee is dit deel van de openbare weg niet meer openbaar. Dan kunnen hier de stuntvoertuigen rijden. 

     

    Men dient zich te realiseren dat er dan een duidelijke samenhang moet zijn tussen het verkeersbesluit en de evenementenvergunning. Immers, de weg is aan de openbaarheid onttrekken maar dat betekent geen carte blanche voor de organisator om alle denkbare voertuigen te mogen inzetten. Op het aanvraagformulier voor de evenementenvergunning is voorzien om aan te geven of er verkeersmaatregelen worden getroffen. 

    Geluidsnormen

    Te veel geluid kan een reden zijn om een stuntshow niet door te laten gaan. De toelaatbare geluidsnormen staan in het bestemmingsplan (al dan niet indicatief) of in de gemeentelijke verordening (= APV). 

    Omgevingswet

    De in ontwikkeling zijnde Omgevingswet moet bovenstaande regels integreren. Voor de aanvragen van een vergunning wordt het dan makkelijker: er is 1 loket. Of het voor de verlener van de vergunning makkelijker wordt, dan is nu nog niet te zeggen.

    Arbo-wetgeving

    Voor stuntshows is de Arbo-wetgeving van toepassing. Daarmee moet er voor worden gezorgd dat de shows veilig verlopen voor de werknemers (de uitvoerders van de stuntshow). De Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie) ziet hier op toe. 

    Er zijn geen specifieke eisen van de arbowetgeving voor stuntshows. 

    Zondagswet

    De Zondagswet verbiedt het om zonder strikte noodzaak op zondag voor 13 uur, gerucht te verwekken dat op meer dan 200 m hoorbaar is. De gemeente kan dit ook bij plaatselijke verordening verbieden ná 13 uur. 

    De burgemeester kan ontheffing verlening van het bepaalde in de Zondagswet.

    Drank- en horecawet

    In artikel 35 van de Drank- en horecawet is geregeld dat de burgemeester ontheffing kan verlening op het verbod om zwak-alcoholhoudende drank te schenken.  Dus als men bij de stuntshow een of meerdere kraampjes wil waar bijvoorbeeld bier en wijn worden verkocht, dan dient de organisatie een dergelijke ontheffing te hebben. 

    De ambtenaren die toezicht houden op de naleving van de drank- en horecawet zijn aangewezen door de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport conform de Regeling toezichthoudende ambtenaren Drank- en Horecawet. Het toezicht wordt uitgevoerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. 

    Mag een monstertruck op de openbare weg?

    In Haaksbergen is het ongeval gebeurd met een monstertruck. De monstertruck reed op het plein in het centrum. Dit is openbare gebied, en ook openbare weg. Ook met het bord C1 geplaatst, blijft het openbare weg.

    Voertuigen die zich op de openbare weg bevinden, moeten voldoen aan de eisen uit de Wegenverkeerswet. Dat geldt voor deze monstertruck, maar geldt evenzeer voor Formule 1 auto's of historische voertuigen. 

    http://www.youtube.com/watch?v=i5WWiXVKH7k

    Alle voertuigen op de openbare weg moeten voldoen aan het Kentekenreglement. In artikel 37 is een uitzondering op de kentekenplicht opgenomen. Het artikel stelt:

    Artikel 37

    1. Artikel 36 is niet van toepassing op:

    a. de volgende categorieën motorrijtuigen alsmede de door die motorrijtuigen voortbewogen aanhangwagens:

    1. bij algemene maatregel van bestuur vastgestelde categorieën bromfietsen, alsmede bromfietsen in het internationaal verkeer, afkomstig uit een land waar voor deze voertuigen geen kenteken is opgegeven,
    2. landbouw- of bosbouwtrekkers,
    3. gehandicaptenvoertuigen en
    4. motorrijtuigen met beperkte snelheid;

    Monstertrucks, formule-1 auto's of andere voertuigen zijn niet opgenomen in de uitzonderingen. Ze kunnen niet worden toegerekend aan een van deze vier uitzonderingen. De wegbeheerder heeft in de wet geen mogelijkheid om hier ontheffing voor te verlenen. Daarom mogen volgens het  Kentekenreglement en de Wegenverkeerswet zulke voertuigen zonder kenteken niet op de openbare weg rijden. Stunten is ook rijden op de openbare weg.

    Om een voertuigen, zoals een monstertruck, een kenteken te laten krijgen, moet het voertuig gekeurd worden door de Rijksdienst voor het Wegverkeer. 

    Hoe kan het dan tóch?

    De wet staat het niet toe dat niet gekentekende voertuigen die niet tot de uitzonderingen van artikel 37 behoren, op de openbare weg rijden. Toch vinden in Rotterdam en ook in Assen, Eext, en ook elders in het land regelmatig evenementen plaats met niet gekentekende voertuigen. Strikt genomen wordt de wet overtreden.

    Echter, bij dit soort evenementen vindt (als men het tenminste goed voorbereidt) een goed vooroverleg plaats tussen de wegbeheerder (veelal gemeente), veiligheidsregio, politie, brandweer, ambulancedienst en andere betrokkenen. Daarmee is het juridisch niet gelegitimeerd maar men zou dit kunnen zien als gedogen, een maatschappelijke acceptatie van de overtreding van de regels. Alle betrokken instanties hebben hierin, door hun medewerking, een verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid.

    Het doel van de wet is om risico's te beperken en aansprakelijkheden duidelijk te regelen. Dat is het geval bij een goede voorbereiding. En dat maakt het acceptabel.

    Enkele voorbeelden hieronder van zulke evenementen:

    http://www.youtube.com/watch?v=eVwtAqveuLM

    http://www.youtube.com/watch?v=_QzCvENQbyA

    http://www.youtube.com/watch?v=ee4EMbwP2o8

    Aansprakelijkheid van de gemeente

    De gemeente Haaksbergen heeft een vergunning verleend aan de organisatie van de stuntshow in 2014. Het verlenen van vergunningen is een exclusieve overheidstaak. Voor exclusieve overheidstaken gelft een strafrechtelijke immuniteit. Dit staat bekend als het Tweede Pikmeerarrest. Derhalve kan de gemeente Haaksbergen rond de vergunningverlening rekenen op strafrechtelijke immuniteit. Zij zullen niet vervolgd worden voor falen of fouten.

    Beleid

    Beleid voor evenementen

    Gemeenten hebben in de Gemeentelijke verordening/APV geregeld hoe de indeling in risico's is. Veelal ligt hier evenementenbeleid aan ten grondslag. Hieronder is een aantal voorbeelden opgenomen van gemeentelijk evenementenbeleid:

    Het beleid vormt de basis voor de gemeentelijke verordening/APV. De gemeentelijke verordening vormt de basis voor vergunningverlening én voor handhaving. Daarmee is het beleid bijzonder belangrijk voor goede en veilige vergunningen. De HEV van toepassing verklaren in het beleid en de verordening is daarmee sterk aan te bevelen. De verschillen tussen gemeenten inzake het bepalen van het risico zijn enorm. Zulke grote verschillen, dat onderschatting van risico's niet is uit te sluiten. 

    De gemeente Haaksbergen ligt in de regio Twente. Op het evenement met de monstertruck is volgens de gemeente de 'Handreiking Veiligheid bij grootschalige evenementen in de regio Twente' (Regio Twente, 2013) van toepassing.

    Handreiking Evenementenveiligheid (HEV)

    Voor een uniforme beoordeling van de risico's van evenementen is de handreiking Evenementenveiligheid (HEV) opgesteld. Met deze documenten kan de veiligheid worden beoordeeld. ook kunnen gementen hiermee hun procedures vorm geven. De HEV bestaat uit vijf documenten en een spreadsheet. Ze staan hieronder:

    ​Met behulp van deze documenten is het risico nauwkeurig te bepalen. Met de spreadsheet kan dit worden'berekend'. De documenten geven voor organisaties aanwijzingen hoe hun werkprocessen te organiseren en structureren.

    Richtlijnen vanuit de branche

    Stuntshows zijn divers. Er zijn vanuit de branche geen regels bekend waaraan stuntshows moeten voldoen. Ook zijn er geen eisen vastgelegd waaraan bestuurders van de stuntende voertuigen aan moeten voldoen. 

    Monstertrucks

    In de Verenigde Staten is er de Monster Truck Racing Association. Zij hebben een aantal documenten opgesteld waar evenementen met monstertrucks aan moeten voldoen. Het zijn de volgende documenten:

    Deze laatste publicatie bestaat uit de volgende schets met minimum afstanden voor het crushen van auto's. Hierbij wordt duidelijk gemaakt dat nimmer richting toeschouwers gereden mag worden. Tevens wordt duidelijk dat de truck, buiten de stunt, alleen stapvoets mag rijden.

    Met deze figuur wordt duidelijk aan welke eisen het terrein moet voldoen in het geval van stuntshow een monstertruck. Tevens wordt duidelijk gemaakt dat de bestuurder minimaal 18 jaar moet zijn. De bestuurder mag niet onder invloed van drugs zijn. 

    Overige voertuigen

    Voor andere voertuigen zijn geen regels of praktische richtlijnen gevonden die houvast bieden bij het verlenen van een evenementenvergunning.

    Verder is het opstellen van een veiligheidsplan voor een stuntshow, na Haaksbergen, nuttig gebleken.

    Veiligheidsplan

    Het veiligheidsplan legt alle maatregelen en voorzieningen vast die noodzakelijk zijn om een goed niveau van veiligheid te waarborgen. Voor het opstellen van een goed veiligheidsplan kunnen de volgende documenten gebruikt worden:

    Ook al keurt het bevoegd gezag het veiligheidsplan goed, dan blijft de organisatie primair verantwoordelijk voor de veiligheid.

    Beheer

    Checklist

    Het is handig om een checklist te hebben voor het goed voorbereiden van een evenement. De gemeente Leiden heeft hiertoe het document 'Organiseren van een evenement in Leiden' (2013) gepubliceerd. Dit document bevat een handige checklist.

    Lees voor het bepalen van het risico hieronder wel verder!

    Bepalen van het risico

    Van elk evenement moet het risico worden bepaald. Hiervoor kan zowel de 'Handreiking Evenementenveiligheid 2011, delen I en II, versie 1.0' (2011,IFV) gebruikt worden, als de 'Handreiking Evenementenveiligheid 2011, deel V, versie 1.0, Risicoprofiel Evenement' (2011,Infopunt Veiligheid).

    Het eerste document beschrijft de risico-bepaling als volgt in hoofdstuk 2:

    Naast het meldingsplichtige evenement (0) onderscheidt de handreiking de volgende risicoclassificaties:

    Regulier Evenement (A)

    "Evenement‟, waarbij het (zeer) onwaarschijnlijk is dat die gebeurtenis leidt tot risico‟s voor de openbare orde, de openbare veiligheid, de volksgezondheid of het milieu en maatregelen of voorzieningen vergen van het daartoe bevoegd gezag om die dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken‟.

    Aandacht Evenement (B)

    "Evenement‟, waarbij het mogelijk is dat die gebeurtenis leidt tot risico‟s voor de openbare orde, de openbare veiligheid, de volksgezondheid of het milieu en maatregelen of voorzieningen vergen van het daartoe bevoegd gezag om die dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken‟.

    Risicovol evenement (C)

    "Evenement‟, waarbij het (zeer) waarschijnlijk is dat die gebeurtenis leidt tot risico‟s voor de openbare orde, de openbare veiligheid, de volksgezondheid of het milieu en maatregelen of voorzieningen vergen van het daartoe bevoegd gezag om die dreiging weg te nemen of de schadelijke gevolgen te beperken‟. 

    Het risico wordt het meest nauwkeurig bepaald aan de hand van het volgende document en bijbehorende spreadsheet:

    ​Hiermee wordt een risicoanalyse uitgevoerd op evenementen. Het document geeft de achtergronden, en de bepaling van het risico wordt ingevoerd in de spreadsheet. 

    De spreadsheet maakt een koppeling tussen de risico's en de capaciteit. De samenhang is in de publicatie als volgt gevisualiseerd. 

    Draaiboek

    Voor evenementen kan het bijzonder nuttig zijn om een draaiboek te (laten) maken. Dan is de kans op omissies sterk verkleind. Enkele draaiboeken staan hieronder:

    Veiligheidsplan

    Voor evenementen met een hoger risico is een veiligheidsplan vereist. Dit moet dan als zodanig zijn beschreven in de gemeentelijke verordeing c.q. APV. Over de veiligheid zijn diverse publicaties beschikbaar. enkele voorbeelden staan hieronder:

    Voor de veiligheids-eisen aan de voertuigen gelden geen specifieke regels. 

    Aanvragen van een evenementenvergunning

    Evenementenvergunningen kunnen digitaal worden aangevraagd via de 'berichtenbox'.

    De melding of aanvraag heeft tot doel te bereiken dat gegevens worden verstrekt aanhet bevoegd gezag voor het beoordelen, behandelen en registreren van het verzoek en anderzijds om de risico‟s van het evenement in te schatten.

    Gelet op het doel kent de melding c.q. aanvraag de volgende minimale inhoud:

    • Activiteitenprofiel
      • Naam en omschrijving van het evenement
      • Data en tijden van het evenement
      • Versterkt geluid
      • Eten en drinken
      • Communicatie
      • Overige activiteiten tijdens het evenement
    • Publieksprofiel
      • Omvang van het publiek
      • Samenstelling van het publiek
    • Ruimtelijk profiel
      • Route
      • Locatie(s) van het evenement
      • Bouwsels en voorwerpen
      • Toilet- en douchevoorzieningen
      • Overnachten
      • Afval en opruimen
      • Verkeer en vervoer
    • Overige voorzieningen
      • Toegangscontrole en beveiliging
      • Medisch
    • Gegevens organisator/organisatie
      • Aanvrager
      • Organisator,vergunninghouder en contactpersonen
    • Bijlagen
      • Tekening plaats locatie,vervoer en parkeren en inrichting terrein
      • Risicoanalyse en Veiligheidsplan 

    Verkeersmaatregelen

    De te nemen verkeersmaatregelen dienen in de vergunningaanvraag te staan, evenals in het veiligheidsplan (indien van toepassing). Bij grotere evenementen zal overleg vooraf met het bevoegd gezag en/of de politie en de GHOR zeer verstandig zijn. Dan kan goed duidelijk worden gemaakt wat het evenement inhoudt. Misverstanden kunnen tijdig worden opgelost. 

    Verkeersregelaars

    Verkeersregelaars moeten voldoen aan aan de Regeling verkeersregelaars 2009. Deze regeling maakt in artikel 2 in het kort onderscheid in: 

    1. personen, die het beroep van transportbegeleider wensen uit te oefenen;
    2. personen die in het kader van de uitoefening van hun beroep waar nodig verkeersregelende taken gaan verrichten, 
    3. personen, die ten behoeve van één evenement of ten behoeve van meerdere evenementen in een aaneengesloten periode van maximaal twaalf maanden, eenvoudige verkeersregelende taken gaan verrichten. Dit is een 'evenementenverkeersregelaar'.

    Voor het 'zijn' van verkeersregelaar moet men een theoretisch en praktisch examen afleggen. Dit geldt niet voor de evenementenregelaar. Hiervoor is noodzakelijk:

    • Eenmalig: standaardinstructie
    • Meerdere malen: uitgebreide theoretische instructie.

    De verkeersregelaars moeten zijn opgenomen in het veiligheidsplan. Zie het documenten 'Inzet van verkeersregelaars bij evenementen' (KpVV, 2013).

    Verzekering/aansprakelijkheid

    De organisator en/of de uitvoerder van de stuntshow zal verzekerd moeten zijn. Deze verzekering moet voldoende zijn om realistische risico's te kunnen dekken. Niet duidelijk is wie dit moet controleren. 

    Handhaving

    De handhaving tijdens een stuntshow is nogal divers. Het betreft in het kort: veiligheid tijdens de show, veiligheid van de voertuigen, verkeer, drank en horecawet.

    Tijdig overleg

    Een evenement ontstaat zelden zo maar opeens. Hier gaat voorbereiding aan vooraf. Het is zinvol, zeker als het evenement voor de eerste keer of met een lage frequentie wordt georganiseerd, om tijdig overleg te hebben tussen organisatie en bevoegd gezag. Bij grotere en risicovollere evenementen zullen politie en GHOR (hulporganisatie) eveneens aanschuiven. Misverstanden kunnen worden opgelost. 

    Een goed vooroverleg mag er niet toe leiden, dat zaken in de hoofden helder lijken te zijn maar niet goed op papier komen. Hier moet zorgvuldig op toe worden gezien. Een aanvraag voor een evenementenvergunning moet eenduidig zijn en compleet. Geen ruimte voor interpretaties. Geen situaties van 'dat regelen we dan ter plekke wel'.

    Monstertruck in Haaksbergen in actie. Bron: Nederlandse Freelancers - ANP foto

    Evaluatie van Haaksbergen

    De Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft het ongeval in Haaksbergen onderzocht. De Onderzoeksraad heeft het volgende rapport hierover opgesteld:

    De Onderzoeksraad doet de volgende aanbeveling aan de gemeente Haaksbergen:

    "Richt de verlening van de evenementenvergunning in als een veiligheidskritisch proces, waarin de burgemeester en de behandelend ambtenaren zich er actief van vergewissen dat de organisator van het evenement de risico’s kent en deze zodanig beheerst dat de openbare veiligheid niet in gevaar komt. Investeer daartoe in de kennis en vaardigheden van ambtenaren belast met de vergunningverlening. Positioneer de burgemeester nadrukkelijk als bestuurlijk eigenaar en stel hem in staat om doorlopend zicht te houden op de kwaliteit van de vergunningverlening. Hierbij is de openbare veiligheid zijn belangrijkste richtsnoer." 

    Deze aanbeveling geldt, zonder twijfel, voor veel gemeenten.

    Duurzaamheid

    Een stuntshow is lastig te beschouwen als een erg duurzaam evenement, weinig duurzaamheid. Evenwel kan de organisatie er voor zorgen dat de effecten op duurzaamheid en milieu zo beperkt mogelijk zijn. Dit is goed beschreven in het 'Handboek milieuzorg bij evenementen' (2012, gemeente Amsterdam). 

    Zaken die hierin aan de orde komen zijn onder andere regels en procedures, afval, mobiliteit, bodem en groen, geluid, energie, water en duurzaam inkopen. Het handboek pleit voor een integrale milieuplan. De onderdelen hiervan en hun samenhang zijn in het handboek als volgt gevisualiseerd:

    Keurmerk

    Door de Stichting Duurzaam Organiseren is samen met Stichting Milieukeur de Barometer Duurzame Evenementen opgezet. Dit is een milieucertificaat, waarbij een duurzaam evenement via een set van milieucriteria kan scoren op brons, zilver of goud. Het gouden niveau is gekoppeld aan het keurmerk Milieukeur. 

    De beoordeling vindt plaats aan de hand van het 'Certificatieschema barometer duurzame evenementen' (2013, Stichting Milieukeur). 

    De certificatie voor Milieukeur wordt tegen betaling uitgevoerd door onafhankelijke certificatieinstellingen (CI’s), waarmee SMK een licentieovereenkomst heeft afgesloten.

    Een voorbeeld is het 'Convenant duurzame evenementen Bergen op Zoom' (2014) tussen evenementenorganisaties, de gemeente Bergen op Zoom en de Stichting Duurzaam Organiseren in 2014.

    Kosten

    Leges

    Voor het verkrijgen van een evenementenvergunning kan de gemeente leges heffen. De hoogte van de leges en de grondslag voor de berekening daarvan, is per gemeente anders.

    Heffen van entree

    Iedereen zal het logisch vinden dat als er een evenement zoals een stuntshow wordt georganiseerd dat daarvoor entree wordt gevraagd. Echter, in de bekeken aanvraagformulieren voor een evenementenvergunning, komt het heffen van entree veelal niet ter sprake. 

    Verder dient men zich te realiseren dat veel evenementen plaats vinden in de openbare ruimte. Het heffen van entree maakt de openbare ruimte minder openbaar. Een uitspraak van de Rechtbank Rotterdam op 22 november 2012 (Nummer ECLI:NL:RBROT:2011:BU9116) handelt over een speeltuin waar entree wordt geheven. Die wordt door het heffen van entree niet meer als openbaar gezien. Door de lijn van die gerechtelijke uitspraak door te trekken, zou het heffen van entree voor een evenement in de openbare ruimte niet meer mogelijk zijn. 

    Het is een onderwerp dat sterk wordt bediscussieerd. De oplossing die veelal wordt gekozen is om bij de verlening van de vergunning door de gemeente, toestemming te geven voor het heffen van entree. Op zich vreemd, als dit in de aanvraag niet is vermeld. Om onduidelijkheden te vermijden is een aanvraagformulier met daarop de vraag of er entree wordt geheven, het beste. Dat kan bijvoorbeeld op de volgende wijze in het aanvraagformulier:

    Aanwonenden zouden entree moeten betalen om bij hun woning te kunnen komen. Hierin wordt veelal voorzien door bewoners in de vergunning vrij te stellen van entree.

    Precario-belasting

    Voor het houden van een evenement zoals een stuntshow op gemeentegrond, kan de gemente precario-belasting (of precario-rechten) vragen. De wijze van berekening van de precario-belasting is per gemeente anders. Elke gemeente heeft hiervoor een verordening.

    Verrekening van kosten

    De kosten voor een evenement zijn voor rekening van de organisator. Voor grotere evementen krijgt men te maken met zaken waarover met de gemeente afspraken gemaakt moeten worden:

    • Afval: na afloop moet schoongemaakt worden. Hiervan moet vooraf duidelijk zijn:
      • Wie zorgt voor het opruimen
      • Wat de criteria zijn voor 'schoon'
      • Hoe wordt gehandeld als het terrein niet schoon is
    • Milieu: schade aan het milieu moet hersteld worden. Voor de bodem is artikel 13 van de Wet bodembescherming van toepassing (de zorgplicht). In meer algemene zin is de zorgplicht op grond van artikel 1.1a (de zorgplicht) van de Wet milieubeheer eveneens van toepassing. De gemeente is hiervoor echter veelal niet het bevoegd gezag. De omgevingsdienst (= RUD) kàn dit wel zijn (maar hoeft niet). Vooraf duidelijkheid hierover hebben is aan te bevelen om adequaat ingrijpen mogelijk te maken
    • Schade: een evenement kan schade veroorzaken. Dat kan uiteenlopen van schade aan gras, verlichting, bebording, bushokjes, et cetera. Ook kan verharding beschadigd raken door de stunts (door de impact van voertuigen, door lekkende benzine of door brand en schurende voertuigen). Deze schade moet betaald worden door de organisatie. Dit moet vooraf duidelijk gemaakt worden. Desgewenst kan vooraf het terrein en de omgeving op beeld worden vastgelegd met foto's of video. 
    • Verkeer: voor afzettingen en inzet politie kunnen kosten worden doorberekend. Die moeten in de exploitatie worden meegenomen.

    In een goed aanvraagformulier komen zulke vragen aan de orde. Dit schept duidelijk voorafgaand aan het evenement en voorafgaand aan eventueel overleg tussen de betrokkenen. Het aanvraagformulier van de gemeente Nijmegen 'Evenementenvergunning, aanvraag' (2012) geeft hiervan een goed voorbeeld.

    Verzekering en aansprakelijkheid

    De organisator en/of de uitvoerder van de stuntshow zal een aansprakelijkheidsverzekering moeten hebben. Mocht er iets mis gaan, dan kan hiermee de schade worden betaald. Zo'n verzekering zal normaal gesproken pas uitbetalen als:

    • De risico's goed zijn bepaald
    • De daarbij behorende veiligheidsmaatregelen zijn getroffen
    • De voertuigen in goede staat zijn
    • De bestuurders in staat zijn (geweest) het voertuig te besturen.

    Kortom, de organisator/uitvoerder van de stuntshow moet alles voorbereid en uitgevoerd hebben zoals dat van een professionele organisatie verwacht mag worden. 

    De gemeente kan aansprakelijk zijn als er verkeerde adviezen zijn gegeven of als de stuntshow vergund werd onder onjuiste omstandigheden. Hier geldt dat de vergunning en het vergunningsproces moet voldoen aan wat verwacht mag worden van een professionele organisatie. Een gemeente moet worden gezien als een professionele organisatie.

    Participatie

    Voorbereiding en bezwaar

    Een stuntshow houd je niet in een woonwijk. Voor een stuntshow zal een evenementenvergunning noodzakelijk zijn, gelet op het risico. Dat betekent publicatie en afhandeling conform de Algemene wet bestuursrecht. Daardoor is het ook mogelijk voor burgers en organisaties om bezwaar te maken tegen de vergunning of tegen onderdelen daarvan. 

    Overlast

    Als er overlast wordt ervaren ten gevolge van het evenement, dan moet de betreffende persoon of organisatie dit kunnen melden aan het bevoegd gezag. Tijdens een evenement van enige omvang, zal het bevoegd gezag hierin moeten voorzien.

    Niet goed afhandelen van overlast, zal leiden tot een extra kritische houding voor een volgend evenement. 

    Social media

    Social media geven direct aan wat er gebeurt. Project X in Haren is hiervan een extreem voorbeeld. Maar ook tijdens het noodweer van Pinkpop 2014 gaven mensen op social media inzicht in de gebeurtenissen en in hun eigen situatie.

    Foto: Noodweer tijdens Pinkpop 2014. Bron: NRC

    Het volgen van de social media is daarom voor grotere evenementen aan te bevelen om tijdig actie te kunnen ondernemen. Het Rode Kruis heeft voor noodsituaties de website Ik ben veilig gemaakt.

    Links

    www.duurzaamorganiseren.nl

    www.ghorfryslan.nl

    www.handhavingdhw.nl

    www.ifv.nl

    www.ikbenveilig.nl

    www.infopuntveiligheid.nl

    www.mtra.us

    www.onderzoeksraad.nl

    www.stuntforum.nl

    www.vng.nl

    Gerelateerde onderwerpen

    Monitoring

    Gladheidsbestrijding

    Vuurwerk